ตะขาบกัดคือการที่ตะขาบใช้เขี้ยวขนาดเล็กของมันกัดลงบนผิวหนังเราและปล่อยพิษเข้าสู่ร่างกาย ทำให้เกิดอาการปวดบวมแสบแดง บางคนอาจมีอาการรุนแรง เช่น คลื่นไส้ วิงเวียน หายใจไม่สะดวก ซึ่งตะขาบส่วนใหญ่ในไทยไม่ทำให้คนเสียชีวิต แต่หากแพ้พิษหรือมีโรคประจำตัวอาจอันตรายได้ โดยตะขาบมักออกหากินตอนกลางคืนหรือเวลาฝนตก และชอบอยู่ในที่ชื้น เช่น ใต้กระถาง บริเวณหลังบ้าน และห้องน้ำ ดังนั้นหากถูกกัดต้องรู้ว่าตะขาบกัดใช้อะไรทา และต้องรีบรักษาทันทีเพื่อป้องกันอาการรุนแรงที่อาจเกิดขึ้นได้
อาการตะขาบกัดมีอะไรบ้าง
อาการเมื่อถูกตะขาบกัดจะเริ่มจากความเจ็บแสบปวดร้อนทันที บริเวณที่กัดจะบวมแดงและอาจรู้สึกตึงๆ หรือชา บางคนอาจมีตุ่มขึ้นตรงจุดกัด หากพิษเข้ามากอาจทำให้คลื่นไส้ อาเจียน เวียนหัว ใจเต้นเร็ว หรือหน้ามืดได้ โดยเฉพาะในเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หรือคนที่แพ้พิษแรงมากอาจมีอาการหายใจติดขัด แน่นหน้าอก จนต้องรีบไปโรงพยาบาลโดยเร็ว ดังนั้นหากรู้สึกผิดปกติหลังถูกกัดควรพบแพทย์ทันที
ตะขาบกัดใช้อะไรทาดีที่สุด
เมื่อถูกตะขาบกัดสิ่งแรกที่ควรทาคือยาฆ่าเชื้อเช่น เบตาดีน หรือ โพวิโดนไอโอดีน เพื่อป้องกันการติดเชื้อ จากนั้นทายาลดอาการอักเสบ เช่น ยาแก้แพ้แบบครีมหรือยาทาแก้คันเพื่อลดอาการบวมแดง หากปวดมากให้ทายาที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์หรือกินยาแก้ปวดพาราเซตามอล และหากไม่มียา สามารถใช้น้ำมันเหลือง น้ำมันสมุนไพร หรือใบเสลดพังพอนตำทาบริเวณแผลเพื่อลดพิษเบื้องต้นได้ แต่หากยังบวมแดงไม่ลดหรือรู้สึกผิดปกติ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับยาฉีดแก้แพ้หรือยาสเตียรอยด์เพิ่มเติม เพราะพิษตะขาบอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนในบางรายได้
วิธีปฐมพยาบาลเมื่อถูกตะขาบกัด
เมื่อถูกตะขาบกัดอันดับแรกให้ล้างแผลด้วยน้ำสบู่หรือน้ำสะอาดไหลผ่านเพื่อล้างพิษออก จากนั้นซับให้แห้งแล้วทายาฆ่าเชื้ออย่างเบตาดีน หากมีอาการบวมแดงมากให้นำน้ำแข็งห่อผ้าประคบบริเวณแผลเพื่อลดบวมและปวด ห้ามใช้สายรัดเหนือแผลเพราะจะทำให้พิษกระจุกตัวมากขึ้น และไม่ควรบีบแผลแรงๆ เพราะอาจทำให้แผลอักเสบหรือฉีกขาดเพิ่มขึ้นได้ หากมีอาการแพ้หรือปวดรุนแรงควรรีบไปโรงพยาบาลทันที
เมื่อไหร่ควรไปหาหมอ
หากหลังถูกตะขาบกัดแล้วมีอาการบวมแดงลุกลาม ปวดมากขึ้น มีไข้สูง รู้สึกแน่นหน้าอก หายใจไม่ออก ใจเต้นเร็ว หรือมีอาการอ่อนแรงผิดปกติ ควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็ว เพราะอาจเป็นสัญญาณของการแพ้พิษรุนแรงหรือเกิดภาวะติดเชื้อแทรกซ้อน หากเป็นเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ป่วยโรคหัวใจ ควรไปโรงพยาบาลทันทีเพื่อความปลอดภัย
ป้องกันตะขาบกัดอย่างไร
การป้องกันตะขาบกัดทำได้โดยการดูแลบ้านให้สะอาด ไม่ให้มีที่อับชื้น กำจัดเศษใบไม้ กองไม้ กระถางเก่า หรือขยะรอบบ้าน ปิดรูรั่วบริเวณพื้นและกำแพง ตรวจสอบห้องน้ำและห้องครัวให้แห้งเสมอ สวมรองเท้าหรือถุงเท้าเมื่อต้องเดินในสวนหรือที่รก และควรจัดสวนให้โปร่ง โล่ง เพื่อลดโอกาสที่ตะขาบจะเข้ามาอาศัยอยู่ในบ้านเราได้
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับตะขาบกัด
หลายคนสงสัยว่าตะขาบกัดคนตายได้ไหม โดยทั่วไปแล้วตะขาบในไทยไม่ทำให้เสียชีวิต แต่ถ้าเป็นตะขาบสายพันธุ์ใหญ่มากหรือในคนที่แพ้พิษรุนแรงก็อาจอันตรายถึงชีวิตได้ อีกคำถามคือตะขาบกัดแล้วบวมกี่วันถึงหาย โดยส่วนใหญ่จะหายภายใน 3-7 วันแล้วแต่ร่างกายแต่ละคน แต่ถ้ายังบวมไม่ลดหรือปวดมากกว่า 7 วันควรไปพบแพทย์เพื่อเช็กอาการ Hirono V5
สรุป ตะขาบกัดใช้อะไรทา และการดูแลตนเอง
สรุปแล้วหากถูกตะขาบกัดสิ่งสำคัญที่สุดคือการล้างแผลให้สะอาด ทายาฆ่าเชื้อ และใช้ยาทาลดอักเสบหรือสมุนไพรบรรเทาอาการเบื้องต้น หากปวดมากให้กินยาแก้ปวด และถ้ามีอาการแพ้รุนแรง เช่น หายใจไม่ออก หรือแน่นหน้าอก ต้องรีบไปโรงพยาบาลทันที นอกจากนี้การดูแลบ้านให้สะอาดและแห้งเสมอจะช่วยป้องกันตะขาบเข้ามาได้ เพราะการรู้วิธีปฐมพยาบาลและรู้ว่าตะขาบกัดใช้อะไรทาจะช่วยให้เราและครอบครัวปลอดภัยจากพิษของมันได้อย่างมั่นใจ